تنگی کانال کمری (Lumbar Canal Stenosis)

تنگی کانال کمری (Lumbar Canal Stenosis)

تنگی کانال کمر بطور کلی به چهار گروه تقسیم می شود:

1. تنگی کانال میانی ستون فقرات یا نخاعی
2. تنگی کانال ریشه های عصبی (root) یا کانال کناری (lateral canal) که خود به سه قسمت داخلی، میانی و خارجی تقسیم می شود
3. تنگی کانال فورامینال (spinal nerve)
4. تنگی خارج فورامینال (extraforaminal)

توجه: تنگی کانال می تواند علل متفاوتی از جمله مادرزادی (۹%)، تخریب دیسک (التهاب و فتق دیسک)، آرتروز، تخریب یا بزرگ شدگی مفاصل فست، سائیدگی یا استخوان سازی اضافه در مهره ها و کلفت شدگی رباط داخل کانالی (ligamentum flavum) DISH، شکستگی جسم مهره،دفورمیتی ستون فقرات مثل اسکولیوز، بیماریهای متابولیک مثل پاژه، اثر فشاری چربی اپی دورال داخل کانال، توده و ... داشته باشد.

توجه: تعداد قابل توجهی از مردم، تنگی کانال بدون علامت دارند. بسیاری از تحقیقات تصویربرداری نشان داده اند ۲۰ تا ۳۰% افراد بدون علامت بالای ۴۰ سال، "تنگی کانال کمری" دارند. تنگی کانال زمانی علامت دار می شود که بافت عصب در یکی از چهار محل ذکر شده در بالا تحت فشار یا آسیب قرار گیرد. بنابراین تنگی کانال زمانی اهمیت بالینی پیدا می کند که باعث ایجاد درد و ناتوانی در فرد گردد.

نکته مهم: باید در نظر داشت بعضی از بیماران که دچار کمر درد و تنگی کانال کمری در تصویربرداری هستند، کمردردشان ممکن است به علت تنگی کانال نباشد و مثلا مشکل "کمردرد مکانیکال" باشد.

توجه: موارد تنگی کانال مادرزادی به ندرت دچار علایم می گردند و در کل ناشایع می باشند.

شایعترین "علت اولیه" تنگی کانال دردناک، "درگیری دیسک" است و در ابتدا به شکل کاهش ارتفاع و آب داخل دیسک می باشد. البته باید توجه داشت در ادامه همین اتفاق، باعث فشار بیشتر بر روی مفاصل فست و لیگامان ها می شود و سپس این فشار دوباره به دیسک میرسد و باعث فتق یا پارگی دیسک میگردد. در نهایت این چرخه معیوب به همین شکل ادامه می یابد. در ادامه تنگی کانال باعث اختلال در خونرسانی و همچنین احتقان خون داخل وریدی در کانال میگردد که خود می تواند عامل تشدید کننده تنگی گردد. با افزایش سن میزان تنگی کانال به مرور افزایش می یابد.

معمولا قطر کانال در اندازه گیری میدساژیتال (نیمرخ) اگر کمتر از ۱۰ میلی متر باشد تنگی مشخص و اکثرا علامت وجود دارد ولی بین ۱۰ تا ۱۳ میلی متر، تنگی نسبی و معمولا بدون علامت است.

"تنگی کانال کمری" بر اساس شکل علایم و درد نیز به دسته های مختلف از جمله کمردرد مکانیکال، درد رادیکولار (شبه سیاتیک) و لنگیدن متناوب عصبی (neurogenic claudication) می باشد، تقسیم می گردند.

علایم

درد می تواند فقط در کمر یا در اندام تحتانی و پا و یا هر دو بروز کند که بسته به علت اولیه تنگی، شدت در هر یک ممکن است متغییر باشد. درد و علایم شاید یکطرفه یا دوطرفه باشند.

توجه: تجربه ثابت کرده است بسیاری از بیمارانی که از درد کمر شکایتی ندارند ولی علایم پا و ساق، آنها را آزار می دهد، مشکلات کمر و به خصوص تنگی کانال کمری دارند، در نتیجه بهتر است حتما جهت بررسی دقیقتر به متخصص مراجعه کنند تا با معاینه دقیق، انجام تست نوار عصب و عضله (EMG & NCS) و اقدامات تصویربرداری به تشخیص و درمان مناسب برسند. کلیک کنید (پارستزی پا و ساق)

علامت کلاسیک تنگی کانال کمری، neurogenic claudication است که البته به آن لنگش کاذب (pseudoclaudication) نیز گفته می شود و معمولا به شکل تشدید درد باسن، ران و ساق به دنبال راه رفتن، ایستادن، صاف کردن کمر و تخفیف درد با نشستن، دراز کشیدن و خم کردن کمر بروز می کند. علایم احتمالی همراه شامل احساس گرفتگی عضلات، اسپاسم و کرامپ، گزگز و مورمور، احساس سنگینی و بی حسی می باشند. راه رفتن در حالتی که کمر کمی خم است مثل بالا رفتن در سربالایی، علایم را کاهش می دهد و بالعکس٫

توجه: شاید از بین کلیه علایم، اختصاصی ترین علامت، "کاهش یا بهبود درد در حالت نشسته" است که البته در ۸۰% بیماران ممکن است دیده شود.

تشخیص

در ابتدا با شرح حال و معاینه فیزیکی دقیق، پزشک متخصص باید به تشخیص اولیه برسد و در صورت شک از اقدامات تشخیصی مختلف بهره بگیرد به خصوص در موارد آتیپیک که علایم کامل نیستند.

توجه: مطالعات بسیاری نشان داده اند که بین شدت علایم یا میزان ناتوانی بیمار و یافته های پاراکلینیک (به جز میلوگرافی و EMG) رابطه چندانی وجود ندارد.

درمان

در ابتدا درمان غیرجراحی و طب فیزیکی باید انجام شود که شامل دارودرمانی ترکیبی و توانبخشی بیماران است:

استراحت نسبی، ورزش درمانی شامل تمرینات در حالت کمر خم (flexion- based exercise) مثل تردمیل با سطح شیب دار و دوچرخه، مدرسه کمر (back school)،درمان های دستی (مانیپولاسیون و موبیلیزاسیون)، استفاده از ارتوز یا دستگاه تحمل کننده وزن (weight-supported) حین راه رفتن، فیزیوتراپی و مدالیته های فیزیکی، تزریق های تخصصی ستون فقرات (epidural، interlaminar و transforaminal).

• جراحی فقط در بیمارانی لازم است که علیرغم درمان های حمایتی و غیرجراحی صحیح و به مدت کافی، علایمشان کاهش نیافته است.

مطالب مرتبط: (کلیک کنید)

بیماریهای کمر و پشت

DISH

مدرسه کمر ۱ (back school)

مدرسه کمر ۲ (back school)

(پارستزی پا و ساق)

ورزش درمانی گردن

بیرون زدگی دیسک کمر

ورزش درمانی در لیزخوردگی مهره کمری (Spondylolisthesis Exercise)

توانبخشی بعد از عمل جراحی ستون فقرات