توانبخشی بیماران مبتلا به سرطان (۱) Cancer Rehabilitation
بیماران مبتلا به کانسر در صورتی طول عمر بیشتری خواهند داشت که تشخیص زودرس به همراه درمان های متنوع و گسترده در اختیار باشند. اخیرا به علت ناتوانی هایی بیشتر این بیماران بعد از اعمال جراحی، درمان کانسر به سمت درمان های "بیشتر حمایتی" و "کمتر تهاجمی" متمایل شده است. بر اساس تحقیقات، ناتوانی ناشی از سرطان ها، در "رتبه سیزدهم" در بین کلیه بیماری ها قرار دارد.
کانسر دومین علت مرگ در جهان است و بالاترین میزان بروز آن، در افراد بالای ۶۵ سال می باشد.
تفاوت های نژادی، اقتصادی، سنی و جنسی جزو عوامل مهم و تاثیرگذار در میزان بروز، شدت پیشرفت و میرایی کانسر هستند.
مراحل سرطان (Phases of Cancer)
فازهای بدخیمی (سرطان) شامل تشخیص و درمان اولیه (initial diagnosis and treatment)، نظارت و مراقبت (surveillance)، عود (recurrence)، گذر زمان (temporization) و تسکین (palliation) می باشند.
- زمان تشخیص سرطان اولیه، برای بیمارانی که بهبودشان محتمل است، درمان تهاجمی ضد سرطان جهت ریشه کنی توصیه می گردد. هدف "توانبخشی اولیه" در این فاز، توجه به عوارض ناشی از درمان می باشد از جمله جراحی، رادیوتراپی (radiation) و شیمی درمانی (chemotherapy).
- بعداز پایان درمان های اولیه، بیمار وارد فاز نامحدود و ناخوشایند "نظارت و مراقبت" از نظر بروز عوارض تاخیری درمان یا عود بیماری می گردد.
- در صورت بروز عود، اگر درمان محتمل باشد مجددا درمان تهاجمی توصیه می شود ولی میزان عوارض ناشی از درمان، به علت آسیب پذیر بودن بافت های بدن، بیشتر خواهد بود. بیمارانی که مکررا تحت درمان کموتراپی بوده اند، معمولا دچار deconditioning و ناتوانی می شوند و بیشتر نیازمند توانبخشی خواهند بود.
- در غیر این صورت، بیمار وارد فاز گذر زمان (temporization) می شود.
- فاز نهایی فاز تسکین است. اهداف اصلی توانبخشی در این مرحله شامل تسکین درد، افزایش میزان راحتی بیماران، بهبود وضعیت روحی و روانی، کاهش میزان وابستگی در جابجا شدن، حرکت و انجام کارهای روزمره (ADL) می باشند.
توانبخشی کانسر
به دو شکل می باشد: توانبخشی بیماران بستری در بیمارستان (inpatient rehab) و توانبخشی بیماران سرپایی (outpatient rehab).
- هدف از توانبخشی به طور کلی، پیشگیری، حمایت، درمان و تسکین می باشد. بر اساس طبقه بندی های انجام شده، پیشگیری در طب توانبخشی، از نوع ثانویه (تشخیص و درمان بیماری بدون علامت) و ثالثیه (درمان بیماری علامتدار و جلوگیری از بروز عوارض) می باشد. (توجه: پیشگیری اولیه مثل واکسن). همچنین کوتاه کردن دوره بستری (توانبخشی بیماران بستری)، آموزش به بیماران و همراهانشان جهت کاهش میزان وابستگی بیمار به اطرافیان برای انجام کارهای روزمره، کمک به جابجایی و حرکت بهتر، پیشگیری و درمان مشکلاتی که در زیر به آن ها اشاره شده است، از اهداف دیگر می باشند.
علایم اساسی و مهم
عدم توجه به بسیاری از علایم از جمله سندرم تحلیل فیزیولوژیک (deconditioning)، خستگی، حالت تهوع، درد، اضطراب، بی خوابی و تنگی نفس، خشکی مفاصل، مشکل در راه رفتن یا ایستادن، تورم اندام ها در بیماران سرطانی، می تواند باعث کاهش اثرگذاری درمان های سرطان و توانبخشی بیماران شود. در نتیجه کلیه این بیماران بهتر است تحت ویزیت "متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی" قرار بگیرند تا علاوه بر مسائل کلی، به علایم همراه نیز توجه گردد.
توانبخشی بیماران مبتلا به کانسر، به شکل تیمی است و شامل متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، متخصصین سرطان بیمار و بقیه گروه توانبخشی که قبلا ذکر شده اند.
توجه: میزان بقاء بیماران (survival) در انجام یا عدم انجام توانبخشی تاثیر گذار نیست، بلکه بر هدف گذاری و پروتکل درمانی آن موثر است. پس کلیه بیماران از بی علامت تا علامتدار شدید، نیاز به توانبخشی سرطان دارند تا در دوره بقاء خود، چه ۳ ماه و چه ۳۰ سال، کیفیت زندگی (quality of life) بهتری را تجربه بنمایند.
توجه: در ادامه، با مقالات مختلفی در رابطه با توانبخشی سرطان با شماره های مختلف، با شما در ارتباط خواهم بود.
مطالب مرتبط: (کلیک کنید)
خستگی در سرطان/ توانبخشی سرطان (۲)
درد در سرطان/ توانبخشی سرطان (۳)
بازگشت به کار در سرطان/ توانبخشی سرطان (۴)