سندرم تحلیل (Deconditioning)
دکاندیشنینگ یا “تحلیل و تخریب” یک مشکل فیزیولوژیک یا پاتولوژیک سیستمیک بدن است که معمولا در بیماری های بسیار حاد (سریع الوقوع) و یا استراحت های درازمدت در بستر یا به نوعی بی تحرکی طولانی در بیماریهای مزمن بوجود می آید. این اختلال کارکرد می تواند با خستگی، ضعف و آتروفی عضلات، لرزش عضلات، بی تحملی و کاهش ظرفیت هوازی، بی انگیزگی، کاهش تمرکز، اختلاالات روحی – روانی از جمله افسردگی، افزایش حجم چربی بدن، اختلالات هورمونی، تغییرات قند و فشار خون، اختلالات انعقادی خون، پوکی استخوان، اختلالات ادراری و اختلالات گوارشی مثل کاهش اشتها و یبوست همراه باشد. کلیه این مشکلات ممکن است به عنوان یک سد در راه رسیدن به اهداف توانبخشی باشند. Deconditioning به سه دسته خفیف، متوسط و شدید تقسیم می شود.
در نتیجه تکنیک های پیشگیری مختلف مثل early mobilization و شروع هرچه سریعتر توانبخشی بیماران با تجویز و طراحی "یک برنامه جامع، کاربردی و در حال پیشرفت" که بتواند تعادل بین استراحت و فعالیت را برقرار کند، راه مناسبی برای جلوگیری از بروز deconditioning خواهد بود.
این اختلال در بیماری های سیستمیک و مزمن از جمله سرطان پیشرفته، آلزایمر و دمانس، سکته مغزی یا قلبی شدید، آسیب نخاعی، MS پیشرونده، بعد از اعمال جراحی قابل توجه، بیماریهای روماتیسمی شدید مثل لوپوس، COPD، نارسایی ارگان های مهم بدن نظیر قلب، کلیه و کبد، پیوند اعضاء، سوء تغذیه، دیابت کنترل نشده، بستری طولانی مدت در بیمارستان به هر دلیل، فیبرومیالژیا و ... بیشتر محتمل است ولی بعضا افراد صرفا مسن (سارکوپنی) یا یک بیمار با چاقی قابل ملاحظه (obesity) یا مشکلات شدید و طولانی مدت شایع مثل آرتروز زانو یا کمر درد (به نوعی درد مزمن) نیز به علت "کاهش تحرک" می توانند دچار deconditioning شوند، به همین دلیل در بعضی منابع علمی، این اختلال را “nonuse or disuse syndrome” یا "سندرم عدم استفاده یا استفاده بد" می نامند. تشخیص علت deconditioning توسط پزشک برای تجویز پروتکل کامل، لازم است.
درمان
- دارودرمانی: باید توجه داشت خستگی و دیگر علایم در این بیماران می تواند ناشی از خود بیماری یا عارضه تجویز یا قطع برخی داروها باشد. در نتیجه در تجویز دارو و تداخلات دارویی باید دقت گردد.
- برنامه ریزی تخصصی ورزشی جهت reconditioning شامل ورزش های هوازی (aerobics)، ورزش های تقویتی ایزومتریک و ایزوتونیک (بی هوازی)، ورزش های کششی و انعطافی، آموزش تکنیک های ذخیره سازی انرژی، استراحت های کوتاه مدت و در نظر گرفتن احتیاطات لازم می باشند.
- کلاس های گروهی (exercise schools) گزینه ارجح برای آموزش های توانبخشی و انجام ورزش ها می باشند، چون بین بیماران روابط اجتماعی، حمایتی و دوستانه نیز برقرار می شود، البته آموزش فردی، برای تمرین درمانی در منزل برای بیمارانی که از میزان ناتوانی خود، به خوبی آگاه هستند ممکن است مناسب تر باشد.
- در موارد deconditioning شدید، پروتکل توانبخشی باید پیشرونده باشد. استفاده از standing frame، tilt table، پارالل بار، تغییر پوزیشن مکرر، تنفس عمیق و مکرر، تمرین سرفه، مایع درمانی به اندازه کافی، مراقبت از سلامت پوست و پیشگیری از بروز زخم، استفاده از اسپلینت و ارتوز، درمان اسپاستیسیتی و انجام بعضی جراحی ها توصیه می گردد.
توجه: بهترین راه پیشگیری از deconditioning در زمینه پیری، دیابت ملیتوس نوع ۲، استئوپروز (پوکی استخوان)، فشارخون بالا و یا بیماری های قلبی، ورزش کردن منظم در سنین میانسالی است.
توجه: توصیه می شود کلیه بیمارانی که مبتلا به بیماری مزمن در هر زمینه ای می باشند، جهت ویزیت توانبخشی برای ارزیابی کلی، برای تشخیص و درمان یا پیشگیری از deconditioning مراجعه بفرمایند.
توجه: نوع "خفیف" در اصل در هر فردی نرمالی که فعالیت ورزشی "مداوم و منظم" هر چند سبک ندارد می تواند مشاهده شود و ممکن است هر یک از علایم بالا را با شدت کم تجربه بکند.
مطالب مرتبط:
توانبخشی (Rehabilitation) و بیماریهای مرتبط (کلیک کنید)