پوزیشن های مناسب (Proper Positioning)
پوزیشن مناسب از حیث حفظ شکل صحیح بدن و جلوگیری از بروز عوارضی چون زخم بستر یا فشاری، کنترکچر یا خشکی مفصل، افتادگی پا و مشکلات تنفسی و ریوی بسیار با اهمیت است. تغییر پوزیشن (position changing) در بیمارانی که قادر به راه رفتن یا نشستن نیستند و بناست مدتی طولانی در بستر بمانند باید حداقل هر دو ساعت یکبار انجام شود.
برجستگی های استخوانی محل اصلی بروز زخم های فشاری هستند و در بیماران لاغر یا سالخورده که معمولا تحلیل عضلانی دارند این نقاط برجسته تر هستند و احتمال بروز زخم در انها بیشتر است.
توجه: در بیماران شدید بستری در ICU سکته مغزی (stroke)، نارسایی قلبی، ریوی و کلیوی، خیلی چاق و بیمار در بستر، قطع نخاع (SCI)، بعد از جراحی سنگین، ALS و غیره تغییر پوزیشن بسیار مهم است.
توجه: برای تنظیم پوزیشن مناسب از وسایل مختلفی از جمله بالشن و کوسن، پتو، حوله و پایه یا تخته ای برای پا (footboard) به اشکال زیر می توان استفاده کرد.
توجه: با قرار دادن بالشن می توانیم از جابجایی تنه بیمار جلوگیری کنیم یا با قرار دادن آن بین پاها باعث کاهش فشار بین زانوها و قوزک مچ پا شد. همچنین از بالشن می توان برای بالا قراردادن اندامها برای پوزیشن مناسب و آویزان نشدن اندام یا کاهش تورم یا بهره برد.
توجه: Footboard می تواند پلاستیکی، چوبی باشد یا از پتوی چندلایه استفاده کرد تا پا در پوزیشن نرمال قرار بگیرد و از افتادگی مچ و در ادامه کنترکچر مفصلی جلوگیری کرد. ضمنا در برخی بیماران می توان از ارتوز AFO استفاده نمود.
توجه: رول تروکانتر (trochanter roll) در اصل حوله لوله شده ای است که از لگن تا زانوی بیمار را از کنار می پوشاند و در بیمارانی که ضعف شدید دارند و احتمال دارد در حالت طاقباز (supine) پا و ران به خارج بچرخند وسیله مناسبی است تا از این چرخش جلوگیری بکند و پاها را در موقعیت مناسب حفظ کند.
توجه: رول دست (hand roll) وسیله است برای جلوگیری از خم شدن و کنترکچر مچ دست ها در بیماران با ضعف شدید دست. البته بجای این وسیله می توان از ازتوز استاتیک دست یا WHO نیز استفاده نمود.
حالت طاقباز (Supine): معمولا بیماران این وضعیت را ترجیح می دهند. فقط باید زیر سر و زانوها، همچنین ساعد و دست بالش گذاشته شود و اگر لازم بود (قوس کمر زیاد) در محل گودی کمر بالش کوچک یا حوله لوله شده قرار داده شود.
حالت دمر یا روی شکم (Prone): این وضعیت به شرط گذاشتن کوسن (cushion) یا بالش زیر تنه و قفسه سینه، زیر ران و ساق پا به طوری که زانو، پا، لگن و سر کمی بالا قرار بگیرند پوزیشن مناسبی است. در بیمارانی که لوله تراشه دارند (تنفس از طریق لوله گردنی) امکان پذیر نیست.
حالت نیمه پهلو (Semi side-lying): یک حالت کاملا ایده ال است. بیمار به پهلو می خوابد ولی با زاویه ۳۰ درجه به طوری که چند بالش پشت بیمار گذاشته می شود تا وزن بیمار روی آن بیافتد و برجستگی های استخوانی کنار بروند.
حالت نیمه نشسته (Semi-Fowler’s): سر و تنه بیمار تقریبا ۳۰ درجه بلند می شود. این پوزیشن در بیمارانی که هوشیاری پایینی دارند یا دچار اختلال بلع، بیماری قلبی و تنفسی هستند مناسب است. این وضعیت به تنفس بهتر کمک می کند و احتمال پریدن بزاق، مایعات یا غذا به راه تنفسی (آسپیراسیون) را کاهش می دهد.
توجه: در کلیه بیماران در بستر، خدمات توانبخشی باید ارائه گردد و آموزش های لازم به بیمار، همراه بیمار و پرستار او توسط تیم توانبخشی داده شود. مشاوره تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی در بیماران بستری در اکثر کشورهای پیسرفته دنیا یک اصل به حساب می آید و می تواند پیش آگهی بیماری را بهتر و از بروز عوارض جانبی احتمالی جلوگیری بکند