راهنمای مراقبت از پای دیابتی (Diabetic Foot Care Guidelines)
دیابت می تواند برای پای شما خطرناک باشد حتی یک زخم کوچک ممکن است باعث عوارض بسیار جدی شود. دیابت با درگیری اعصاب محیطی (نوروپاتی) باعث اختلال حس در پاها و سپس دست ها می شود (معروف به نوروپاتی دستکش و جوراب) و از طرفی با کاهش خونرسانی بافتی با اختلال در ترمیم بافت و کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت می گردد. به همین جهت مثلا شاید شما متوجه یک جسم خارجی در داخل کفش خود یا تماس پای خود با جسم داغ نشوید و همین مسئله باعث تاول یا زخم بشود. همین زخم به طاهر ساده می تواند بهبود نیابد یا عفونی شود و باعث قطع عضو در بیمار گردد.
لازم به ذکر است بیشترین علت (۶۷%) قطع عضو اندام تحتانی (amputation) در دنیا، دیابت است و همین آمار حاکی از اهمیت پیشگیری از بروز چنین مشکلی در بیماران دیابتی است.
اصولی که باید بیماران دیابتی ان ها را رعایت بفرمایند:
روزانه پای خود از نظر وجود هرگونه آسیب پوستی و مشکلات ناخنی بررسی و مشاهده کنید (قرمزی پوست، خراش، تاول و تورم). استفاده از آینه های دستی برای بررسی کف پا کمک کننده است. در صورت مشاهده هر مشکلی به پزشک مراجعه کنید.- روزانه پای خود را با آب ولرم (نه داغ!) تمیز بشویید.
- در حمام پای خود را با استفاده از اسفنج یا وسیله نرم (نه سنگ پا!)، محتاطانه بشویید و سپس با حوله نرم به دقت پا و بین انگشتان را خشک کنید.
- پای خود را گرم و خشک نگه دارید. بخصوص در روزهای بارانی و برفی از کفش های زمستانی استفاده کنید.
- روزانه پای خود را (بین انگشتان هرگز!) با یک مرطوب کننده، مرطوب (نه خیس!) نگه دارید و از خشکی پوست پا برحذر باشید. توجه داشته باشید که مرطوب شدن بین انگشتان با خطر بیماری های قارچی همراه است.
- ناخن را بصورت یک خط صاف کوتاه کنید (نه خیلی کوتاه!) زیرا چیدن کناره های ناخن ممکن است باعث رفتن ناخن بداخل گوشت شود. شاید بهتر باشد قبل از ناخن گرفتن، پاها را برای چند دقیقه در آب نیمه گرم نگه دارید تا ناخن ها نرم تر شده و راحتتر قطع شوند. زیر ناخن ها را بدقّت تمیز کنید (زخم نکنید).
- به هیچ عنوان میخچه، پینه، برجستگی و ضخیم شدگی های پوستی را خودتان درمان نکنید.
- هر روز جوراب های خود را تعویض کنید و ار جوراب های خشک و تمیز استفاده کنید.
- از پوشیدن جوراب های نایلونی و کشی یا کش دار، کلفت و دارای برجستگی یا درز پرهیز کنید.
- زمان خواب می توانید جوراب بپوشید. در صورت احساس سردی در پاها، نباید از وسیله گرم کننده مثل کیسه آب گرم یا تشک های برقی و غیره استفاده کنید.
- هرگز با پای برهنه، راه نروید حتی در منزل.
- دیابت خود را همیشه تحت کنترل داشته باشید چون عامل اصلی نوروپاتی دیابتی، نوسانات قند خون و عدم کنترل صحیح آن است.
- سیگار ممنون!
- حتما به "مراکز پای دیابتی" یا پزشک متخصص برای ویزیت های دوره ای پا (هر ۲ تا ۳ ماه یکبار) مراجعه بفرمائید. اگرهرگونه مشکلی همچون کرختی، قرمزی خفیف پوستی، زخم یا تورفتگی ناخن بدرون گوشت احساس می کنید، واضحا مشکل را یادآور شوید.
هنگام انتخاب کفش و جوراب به چه نکته هایی دقت کنم؟
- بدون جوراب، کفش نپوشید.
- حتما قبل از پوشیدن کفش، ازعدم وجود جسم خارجی حتی بسیار ریز درون آن (مثل سنگریزه یا تاخوردگی پوشش داخلی)، مطمئن شوید.
- از صندل ها ( در بیرون از منزل ) یا کفش های جلوباز استفاده نکنید.
- کفش های پاشنه بلند و کفش هایی که نوک دار، تنگ و ناراحت نپوشید.
- پیش از آنکه کفش یا کفی بخرید با پزشک مشورت کنید.
- در اواخر روز که پای شما اندکی متورم است، برای خرید کفش بروید. اگر هنگام تورم پا کفش ها برایتان راحت باشد، احتمالا در تمام روز هم راحت خواهند بود.
- مدت زمان پوشیدن کفش های تازه را بآرامی افزایش دهید و برای چند روز حداکثر روزانه یکساعت آنها را بپوشید.
- هر روز کفش هایتان عوض کنید. دستکم دو جفت کفش داشته باشید که بتوانید حداقل یک روز در میان آنها را عوض کنید.
- کفی داخل کفش (insole)، هر ۳ماه یکبار و خود کفش، هر یکسال باید تعویض شوند.
- پزشک یا پرستار شما می باید پایتان را بصورت دوره ای و در هنگام ویزیت معمول بررسی کند.
مطالب مرتبط: (کلیک کنید)