آرتروز زانو (Knee Osteoarthritis)
این بیماری شایعترین علت ناتوانی در سنین بالای ۶۵ و در حال تبدیل شدن به اصلی ترین علت ناتوانی در میانسالی میباشد. این بیماری در کل در خانمها شایعتر ولی بروز آن در سنین کمتر از ۵۰ سال، در آقایان افزونتر است.
شایعترین قسمت درگیر، ناحیه داخلی یا مدیال زانوست که با کاهش فضای مفصلی و در نتیجه پرانتزی شدن (ژنو واروم) زانوها همراه خواهد شد.
عوامل خطر:
بسیاری برای این بیماری مطرح شده است از جمله ژنتیک، چاقی، آسیب های ورزشی، آسیب های ناشی از ضربه ، تراز نبودن مفصل به علت دفورمیتی ها (malalignment) و ...
چاقی یک ریسک فاکتور مهم برای آرتروز زانو می باشد، بطوریکه داشتن اضافه وزن در سن ۳۶ سالگی، یک ریسک فاکتور برای پیشرفت آرتروز زانو در سنین بالای ۷۰ محسوب می شود. جالب است بدانید کاهش فقط ۵kg از وزن بدن، باعث کاهش تقریبی ۵۰ درصدی علائم در بیماران مؤنث با قد متوسط خواهد شد.
علایم و نشانه‌های آرتروز زانو:
- درد زانو
- خشکی مفصلی
- کاهش دامنه حرکتی مفصل
- ضعف و آتروفی عضلات اطراف مفصل
- وجود کریپتاسیون (صدای سایش) در حرکات مفصل
- وجود افیوژن (تجمع مایع) در مفصل
- تغییرشکل مفصل
- احتمال ایجاد کیست در ناحیه پشت مفصل که به کیست بیکر (Baker Cyst) معروف است
محدودیت های کارکردی:
عوارض موضعی درد شامل مشکل در ایستادن، راه رفتن، ورزش و حتی خوابیدن.
ناتوانی بیمار بیشتر ثانویه به درد است و شامل افسردگی، کاهش ظرفیت هوازی، بیماریهای قلبی و عروقی و ... می باشند.
تشخیص:
توسط رادیوگرافی ساده است و در صورت وجود استئوفیت (استخوان اضافی) تایید می گردد.
ممکن است بین یافته های رادیولوژیک و علایم و ناتوانی بیمار همخوانی زیادی وجود نداشته باشد.
لازم به ذکر است که عکس باید در حالت ایستاده گرفته شود.
درجه بندی درگیری آرتروز زانو بر اساس گرافی، به صورت زیر می باشد: عکس "شماره ۲آرتروز " مقابل نوشته ها
- استئوفیت های ریز با علایم بالینی مشکوک
- استئوفیت های واضح بدون کاهش فضای مفصلی
- استئوفیت های واضح با کاهش فضای مفصلی متوسط
- استئوفیت های واضح با کاهش فضای مفصلی شدید و کیست های زیرمفصلی
درمان غیر جراحی آرتروز زانو :
- توجه: کلیه درمان ها باید با نظر پزشک متخصص انجام بگیرند.
درمان فاز حاد (التهابی همراه با تورم)
شامل رژیم درمانی PRICE می باشد: کاهش وزن گیری، استراحت نسبی، ماساژ یخ، بانداژ فشاری، بالا قراردادن پا و استفاده از داروهای ضد درد خوراکی و مالشی.
درمان فاز غیرحاد
کاهش وزن درصورت وجود چاقی تحت مشاوره کارشناس تغذیه
ورزش درمانی آموزش حرکات کششی و بخصوص تقویتی عضلات اطراف مفصل زانو شامل کلیه عضلات ران (چهارسر، همسترینگ و اداکتورها) و عضلات پشتی ساق پا که با هدف تغذیه غضروف و پایداری هر چه بیشتر مفصل انجام میگیرد. البته نوع تمرین، شدت و زمان شروع آن، توسط پزشک متخصص باید تنظیم شود.
- توجه: از انجام حرکات و فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد می‌شوند باید خوداری نمود.
آموزش کنترل فعالیت‌های روزمره شامل استفاده از توالت فرنگی و تخت، پرهیزازچهار زانو یا دو زانو نشستن، استفاده از میز و صندلی برای صرف غذا و به جا آوردن فرایض دینی، کاهش شیب پله‌های منزل، بالا و پایین رفتن از پله‌ها به صورت یک پله- یک پله (بالا رفتن با پای سالم و پایین آمدن با پای ناسالم)، پرهیزاز قرارگیری در وضعیت‌های ثابت که زانو در یک حالت به مدت طولانی قرار میگیرد و درنهایت عدم انجام حرکات جهشی-چرخشی و تند.
استفاده از وسایل کمکی مثل کفی جانبی (lateral heel wedge) با ضخامت ¼ inch در صورت درد قسمت داخلی زانو، بریس (زانوبند آتل دار)، عصا، واکر و ... فقط با نظر پزشک متخصص.
فیزیوتراپی، طب سوزنی، لیزردرمانی، آب درمانی و استفاده از وسایل کمکی ذکر شده در بالا
درمان دارویی شامل استامینوفن، NSAIDs (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی) مثل دیکلوفناک، ترامادول، ترکیب گلوکوزامین و کندروئتین، ویتامین ث و پمادها.
تزریق های تخصصی داخل مفصلی شامل:
تزریق استروئید (کورتون) که باعث کاهش التهاب و درد می شود و برخلاف تصور اکثر افراد، باعث پوکی استخوان نمی گردد.
تزریق ژل اسید هیالورونیک که به صورت سه تزریق با فواصل یک هفته ای انجام می گیرد، روشی بدون عارضه با اثر کاهش التهاب و درد و همچنین تحریک غضروف سازی می باشد که می تواند علایم بیمار را ۶ تا ۲۴ ماه کاهش دهد.
تزریق پی آر پی (PRP) یا پلاکت درمانی (سلول درمانی) روش نوین و بدون عارضه ای است که بر اساس اثر فاکتورهای رشد موجود در پلاکتهای خون، فیبروبلاستها و سایر سلولهای تمایز نیافته، باعث کاهش التهاب و درد، کلاژن سازی و ترمیم غضروف و استخوان آسیب دیده می شود.
پرولوتراپی روشی است که طی آن موادی با خصوصیات محرک رشد و با ایجاد التهاب موقت از جمله دکستروز ۱۰% تا ۵۰% (شایعترین)، فنول، گلیسیرین، موروات سدیم (چربی روغن کبد ماهی)، ساراپین، گایاکول، PRP، کینین و اوره، داخل مفصل تزریق می شوند.
پرولوزون تراپی (prolozone) یا ازون تراپی: نوعی پرولوتراپی است که در آن، مخلوطی از اوزون و اکسیژن به عنوان تکثیر کننده ی بافت مورد استفاده قرار می گیرند.
درمان جراحی: آخرین راه درمانی محسوب می شود و بستگی به سن، شدت آرتروز و بیماریهای همراه فرد دارد.
بیماری مرتبط: کلیک کنید