کنترل علایم در MS (قسمت پنجم)
درد (Pain)
حدود ۸۱% بیماران MS بطور دوره ای درد را تجربه می کنند. قبلا گفته می شد MS باعث درد نمی شود ولی عملا در طی زمان ثابت شد که “درد” جزو عوارض شایع این بیماری می باشد. درد به شکل نوروپاتیک و غیرنوروپاتیک می تواند باشد و معمولا چند علتی است:
درد می تواند بصورت درد نوروپاتیک یا با منشا عصب (ضایعه نخاعی یا مغزی) باشد: تغییر حس پوست، درد پوست در لمس، درد نواری قفسه سینه، سوزش و کرختی، گزگز و مورمور.
در ۱۰% بیماران MS، نورالژی ترجمینال دیده می شود (درد نیمه صورت) و علت آن می تواند درگیری در اثر فشار محیطی روی عصب یا در اثر درگیری CNS در اثر پلاک MS باشد. درد می تواند از چند ثانیه تا ساعت طول بکشد. نوار عصب و عضله (blink reflex) می تواند در تشخیص بیماری کمک کننده باشد.
درد می تواند بصورت غیرمستقیم در ارتباط با ضایعه نخاعی یا مغزی (CNS) باشد: دردهای شبانه بخصوص در ساق پاها در موارد اسپاسم و اسپاستیسیتی که معمولا با اختلال خواب شبانه و خستگی صبحگاهی همراه است.
درد می تواند در زمینه التهاب باشد: مثل نوریت اپتیک (optic neuritis)، دردهای اطراف چشمی که با حرکت تشدید می شوند. این دردها ممکن است با تاری دید همراه نباشند.
دو علامت دیگر Lhermitte sign و MS hug هستند که بترتیب "احساس برق گرفتگی در طول ستون فقرات با خم کردن گردن" و "درد دور قفسه سینه" می باشند و هر دو خودمحدودشونده هستند.
یکی دیگر از علل درد، تزریق داروهای MS است بخصوص انواع زیرجلدی آن که با واکنشهای جلدی همراه هستند و نسبت به نوع عضلانی درد بیشتری ایجاد می کنند.
با روش هایی می توان این عوارض را تا حدودی کاهش داد مثل استفاده از دستگاه autoinjector و کمک تزریق (شکل زیر)، خنک کردن محل تزریق با ماساژ یخ، پماد بی حسی موضعی، مالش محل بعد از تزریق و تغییر محل های تزریق.
سر درد و دردهای عضلانی-اسکلتی: سر درد و درد گردن و کمر واندامها هر چند عارضه اختصاصی MS نیستند و ممکن است در هر فردی بروز کنند، ولی پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی باید نسبت به آنها آگاه و در پی درمان آنها باشد چون می توانند ناتوانی را در بیماران MS تشدید کنند.
توجه: درد می تواند با اثرات منفی بر روی خلق، انرژی، فعالیت های روزانه، شغل، روابط اجتماعی و کیفیت زندگی همراه باشد.
توانبخشی در بستری (Inpatient Rehabilitation)
میزان پاسخ بستری توانبخشی در بیماران MS "در فاز حاد" نسبت به دیگر بیماریها مثل سکته مغزی کمتر است. از طرفی میزان بروز افسردگی در زمان بستری در بیماران MS "در فاز حاد" بیش از دیگر بیماریهاست.
نتیجه: در بیماران MS ترجیحا باید از خدمات توانبخشی سرپایی (outpatient rehab service) یا در منزل (home health service) بهره برد و فقط در شرایط خاص مثل مشکلات مسافتی، فقدان کمک وهمراه یا کنترل بیماریهای همزمان به کمک دیگر تخصص ها شاید نیاز به بستری به قصد توانبخشی (inpatient rehabilitation) در MS باشد.
مطالب مرتبط: کلیک کنید