کنترل علایم در MS (قسمت سوم)
اختلال در راه رفتن (Gait Impairment)
اختلال تحرک یکی از شایعترین علل ناتوانی (۷۵%) در بیماران MS می باشد. از زمانی که درمانهای دارویی برای MS در دسترس قرار گرفت میزان ناتوانی بیماران نیز تا حدودی کمتر شد.
عللی که می توانند باعث این اختلال شوند شامل ضعف، اسپاستیسیتی (سفتی عضلات)، کنترکچر (خشکی مفصل)، تغییرات تراکم استخوانی، تغییرات قلبی عروقی، افزایش وابستگی و کاهش کیفیت زندگی می باشند و متخصص توانبخشی باید با درایت خود در معاینه، تک تک این موارد را مدنظر قرار دهد.
توجه: پیش آگهی میزان ناتوانی و اختلال راه رفتن در موارد زیر بهتر است: جنس مونث، سنین جوانی و بهبودی کامل در حمله اول (نوع RRMS) و کاهش دفعات عود در ۵ سال اول.
تست های مختلفی از جمله T25FW و ۶MW برای بررسی میزان اختلال راه رفتن، میزان خستگی، ظرفیت هوازی، سرعت راه رفتن و تعداد ضربان قلب در بیماران MS وجود دارند.
از سال ۲۰۱۰ داروهایی برای بهبود وضعیت راه رفتن بیماران MS مورد تایید قرار گرفته اند ولی این داروها فقط در ۳۰ تا ۴۰% بیماران مفید واقع می شوند و ممکن است سرعت راه رفتن را تا ۲۵% افزایش دهند.
توجه: اختلال در راه رفتن در MS، بعد از ویزیت متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، اصلاح مشکلات همراه، تجویز پروتکل درمانی و نظارت بر درمان، با همکاری کارشناسان توانبخشی از جمله کاردرمانگر و فیزیوتراپ در مراکز توانبخشی اعصاب، می تواند بهبود قابل توجهی داشته باشد.
خستگی (Fatigue)
خستگی یکی از شایعترین دلایل ناتوانی در بیماران MS با منشا درگیری مغزی می باشد و یک علامت خاموش به حساب می آید و بیماران ممکن است در درک و بیان آن مشکل داشته باشند، حتی شاید به ظاهر خیلی خوب به نظر برسند.
معمولا بعد از ظهر ها بیشتر است و می تواند با افسردگی همراه باشد و به شکل "کمبود انرژی برای فعالیت یا میل به تحرک" یا "اختلال حرکتی و شناخت (مثل حافظه) برگشت پذیر همراه با تمایل به استراحت و کاهش انگیزه" بیان می شود. خستگی معمولا در پیشبرد توانبخشی تداخل ایجاد می کند در نتیجه متخصص توانبخشی باید متوجه این علامت باشد.
خستگی در بیماران MS معمولا به دو شکل است:
- محیطی: احساس خستگی به دنبال چند دقیقه فعالیت فیزیکی که معمولا با استراحت اصلاح می گردد.
- مرکزی: معمولا در ارتباط با اختلال توجه و انگیزش می باشد و فرد اغلب از خستگی دائمی، مزمن و پسشرونده شاکی است و معمولا با استراحت کاهش نمی یابد و کیفیت زندگی و کارکرد اجتماعی و فردی شخص را تحت تاثیر قرار می دهد.
تقسیم بندی دیگر خستگی بر اساس علت زمینه ای می باشد:
- اولیه: MS
- ثانویه: گرما به علت اختلالات تنظیم دما، اختلال خلق مثل افسردگی و اضطراب، بی خوابی، عفونت، اختلال کارکرد تیروئید، کم خونی و عوارض دارویی.
قدم اول، تشخیص علل زمینه ای ذکر شده می باشد تا با پرهیز و درمان آنها بتوان خستگی را کاهش داد یا از بین برد.
قدم اول درمان، بهره بری از “استراتژیهای ذخیره انرژی” مانند زمان بندی فعالیتها، استراحت های دوره ای و استفاده از وسایل کمکی مثل عصا می باشد.
دارودرمانی، ورزش به شکل های مختلف (کششی، تقویتی و هوازی)، یوگا و تکنیک های خنک کننده جزو دیگر درمانها هستند.
خستگی در بیماران MS، ممکن است به طور ناگهانی بروز کند و خود بیمار، اعضای خانواده و پرستارشان باید نسبت این قضیه آگاه باشند.
اختلالات خلقی (Mood Disorders)
شایعترین اختلال خلق در MS، افسردگی (depression) با میزان بروز حداقل ۵۰ درصدی و حدود ۳ برابر افراد عادی می باشد.
معمولا افسردگی در MS به علت وجود علایم دیگر مثل خستگی و موارد ذکر شده، دیر تشخیص داده می شود. مهمترین عارضه افسردگی، کاهش کیفیت زندگی و اقدام به خودکشی در این افراد است، در نتیجه توجه ویژه و درمان آن توسط متخصصین واجب است. افسردگی می تواند عارضه دارودرمانی MS نیز باشد، در این صورت تغییر نوع درمان لازم است.
مطالب مرتبط: کلیک کنید