کنترل علایم در MS (قسمت دوم)
اختلال بینایی (Visual Impairment)
بیش از یک چهارم بیماران MS، دچار علایم نوساندار بینایی می شوند. این علایم برای بیمار بسیار ناخوشایند هستند. در برخی موارد کاهش بینایی غیرقابل برگشت می شود، بعضا حدت بینایی به حالت طبیعی برمیگردد ولی مثلا درک رنگ مختل می شود.
احتیاطات: رانندگی در شب و معاینات سالانه چشمی بسیار مهم هستند.
توجه: استفاده از نوشته های درشت تر در مطالعه و عینک آفتابی در موارد فوتوفوبیا (ترس از نور) کمک کننده هستند. دارودرمانی و به ندرت جراحی شاید مفید باشند.
افسردگی (Depression)
متاسفانه یک علامت شایع و ناتوان کننده در بیماران MS می باشد و معمولا همراه با افسردگی، خستگی، مشکلات شناختی و حافظه نیز بروز می کنند.
پزشک متخصص باید نسبت به افسردگی آگاه باشد و با همکاری مشاور روانشناسی، در صدد رفع آن برآید، هرچند که برخی بیماران نسبت به قبول و درمان آن مقاومت نشان می دهند.
اختلال شناخت (Cognitive Impairment)
شایع است و شامل فراموشی، کاهش تمرکز، اشکال در انجام کارهای مختلف بطور همزمان و خستگی شناختی (cognitive fatigue) می باشد ولی باید توجه داشت که این علایم را نباید با آلزایمر و دمانس اشتباه گرفت. اختلال شناخت جهت تشخیص صحیح، با ابزار ها و پرسشنامه های ارزیابی می شوند، البته امکانات تصویربرداری جدیدی نیز در دنیا برای این منظور موجود می باشند.
درمان اصلی آموزش، اعتمادبخشی لازم و استفاده از استراتژیهای جبرانی برای بیمار است. دارو درمانی نیز کمک کننده می باشند.
اختلالات بلع و گفتار (Speech and Swallowing Problems)
بیش از یک پنجم بیماران MS شکایاتی از برقراری ارتباط و گفتار خود از جمله دیس آرتری (اختلال تکلم)، هیپوفونی (کاهش قدرت صدا)، اختلال شناخت، خستگی و افسردگی دارند.
اختلال بلع یا دیسفاژی در MS با میزان درگیری خفیف تا بسیار شدید ممکن است دیده شود.
کلیه این بیماران باید بعد از ویزیت متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، در سرویس گفتاردرمانی (speech-language pathology) مورد ارزیابی و درمان توانبخشی قرار بگیرند. در حال حاضر تکنیک های مختلفی از جمله تحریک الکتریکی مغز (tES) در بهبود وضعیت گفتار موثر هستند.
مدیریت مسائل اجتماعی، شغلی و اقتصادی
بیماری MS مثل دیگر بیماریهای مزمن و ناتوان کننده اختلالاتی در کارکرد افراد در خارج از منزل ایجاد می کند و این بیماران علیرغم پیشرفت در علم توانبخشی و کمک های فردی و فامیلی، معمولا با مشکلات اجتماعی، شغلی و اقتصادی درگیر هستند و این به چند دلیل می باشد: اول اینکه این بیماری در سنین جوانی و تقریبا در حداکثر زمان تلاش برای سازندگی فرد بروز می کند، دوم اینکه علایم بیماری نوسان دار و غیرقابل پیش بینی هستند و بعضا در معاینه پزشک تایید نمی شوند در نتیجه به همان نسبت تجویز پروتکل درمانی توانبخشی برای ایشان پیچیده می گردد، سوم اینکه خدمات توانبخشی به جهت عدم پوشش کامل توسط بیمه ها و طول دوره درمان تا حدی پرهزینه هستند و در نهایت اینکه استرسهای مختلف در محیط کاری و اجتماعی، خود عامل تشدید کننده خستگی و عدم تطابق با محیط می گردند و همه این عوامل شاید باعث ترک شغل شوند و تیم توانبخشی و خانواده بیماران برای رفع مشکلات کاری و اجتماعی مهمترین نقش را ایفا می کنند.
سلامتی و اختلالات همراه با MS
بهتر است هر بیمار MS، تحت ویزیت های دوره ای توسط پزشک خانواده یا متخصص خود علیرغم نداشتن شکایت خاص یا عود علایم قرار گیرد چون برخی از مشکلات در MS، مسائلی هستند که در هر فردی دیگری که مبتلا به MS نیز نمی باشد ممکن است بروز کند، همچنین عوارض ثانویه مثل عفونت ادراری در زمینه اختلالات مثانه ای، کاهش تحرک به علت پوکی استخوان (استئوپروز)، افزایش خطر شکستگی به علت مصرف درازمدت استروئید (کورتون) شایع هستند، از طرفی در بیماران MS، معمولا غربالگری سیستمیکِ "معمول برای تمامی افراد در جامعه"، فراموش می گردد.
توجه: مشاوره تغذیه و ورزش در بهبود وضعیت کلی سلامت و علایم MS کمک کننده هستند.
نکته: ادامه مباحث توانبخشی MS در هفته های آینده در سایت قرار می گیرند.
مطالب مرتبط: کلیک کنید