کنترل علایم در MS (قسمت اول)
MS بیماری است که می تواند با علایم متنوعی از جمله خستگی، اختلالات مثانه و ادراری، اسپاستیسیتی (سفتی عضلات)، درد و پارستزی (خواب رفتگی و بی حسی) همراه باشد. تشخیص آنها و کنترل صحیح این علایم می تواند کارکرد بیماران را بهبود ببخشد.
عدم تحمل گرما (Heat Intolerance)
یکی از علایم شایع MS عدم تحمل گرماست چون گرما باعث کاهش سرعت انتقال ایمپالس های عصبی می شود و در این بیماران برخلاف افراد سالم نمود پیدا می کند. همین علامت می تواند باعث بدتر شدن عملکرد فیزیکی، ذهنی و شناختی بیمار شود و یکی از علل عدم شرکت بیمار در جلسات توانبخشی و تمرینات ورزشی باشد.
پدیده آتوف (Uhthoff phenomenon)، به کاهش بینایی و تاری دید موقت بعد از حمام گرم یا ورزش می گویند و در MS ممکن است دیده شود.
برنامه ورزشی تخصصی (با شدت متوسط)، استفاده از جلیقه خنک کننده (در فعالیت در جاهای گرم)، سیستم تهویه هوایی و تنظیم دمای آب استاندارد بسیار کمک کننده هستند.
توجه: میزان دمای آب توصیه شده برای حمام در بیماران MS، کمتر از ۲۷ درجه سانتیگراد می باشد. خنک کردن کل بدن یا فقط سر قبل از حمام با آب سرد (precooling) می تواند موثر باشد.
رویدادهای گذرای نورولوژیکی (Transient Neurological Events)
این علایم نسبتا شایع می باشند و معمولا در ۲۰% بیماران دچار MS مشاهده می شوند و شامل دیستونی در اندامها، ضعف، اختلال بینایی، دیس آرتری (اختلال تکلم)، حس غیرنرمال و اسپاسم عضلات می باشند. این علایم را بیمار اغلب بیان نمی کند و پزشک باید نسبت به اینها آگاه باشد و از بیمار سوال کند.
توجه: این علایم، حمله MS بحساب نمی آیند و فقط بصورت یک دوره چند هفته ای می باشند که به علت ephaptic transmission (نوعی برخورد اعصاب با هم) رخ می دهد، معمولا خودبخود بهبود می یابد و ممکن است مجددا بروز کند. اغلب نیاز به درمان ندارند ولی بعضا با تجویز داروهایی البته با دوز کم می توان علایم را کنترل کرد.
ضعف (Weakness)
باید توجه داشت که ضعف به معنای بی حالی نیست بلکه کاهش قدرت عضلات می باشد و می تواند همراه یا بدون اسپاستیسیتی باشد.
علل ضعف در MS می تواند به علت گرمای محیط، بی تحرکی و سندرم تحلیل، اسپاستیسیتی، تغییر طول عضله بواسطه پوزیشن بد، درد، خستگی و مشکلات CNS.
نکته: نوسان در قدرت عضلات "مشخصه MS" می باشد و این مورد کار پزشک را در معاینه و تجویز پروتکل درمان توانبخشی مشکل می کند.
درمان ضعف معمولا بر اساس علت زمینه ای آن می باشد، همچنین تحقیقات، ورزش های هوازی و مقاومتی را در افزایش قدرت مفید گزارش کرده اند.
برنامه ورزشی در بیماران خیلی حساس و تخصصی است و باید پزشک آن را براساس علامت و وضعیت بیمار تنظیم کند. خنکی در قبل، حین و بعد از ورزش اثرات مثبتی دارد.
تجویز انواع دارو، توانبخشی عصب و عضله (neuromuscular rehab) شامل فیزیوتراپی (FES)، کاردرمانی، ارتوز و لوازم کمکی مثل عصا می تواند در روند توانبخشی بسیار مفید باشد. دستگاه هایی هم وجود دارند که با سیستم تحریک الکتریکی (FES) کمک به راه رفتن و گرفتن اجسام می کنند البته بسیار گران هستند.
اختلال کارکرد مثانه (Bladder Dysfunction)
یا مثانه نوروژنیک، تا ۹۰% بیماران MS را درگیر می کند (با علایم اختلال کارکرد مثانه و علایم ادراری مانند تکرر، بی اختیاری، احتباس و شک در داشتن ادرار). مثانه نوروژنیک کارکرد روزانه، شغلی، زندگی اجتماعی و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد. در صورت بروز علایم ادراری پزشک باید آزمایشات تشخیصی مختلفی برای علت مثانه نوروژنیک درخواست کند.
درمان های توانبخشی مثانه شامل آموزشهای لازم "بهداشت مثانه"، دارودرمانی، آموزش تکنیک های سونداژ، ورزشهای عضلات کف لگن، بیوفیدبک و بندرت جراحی می باشند.
اختلال کارکرد روده ای (Bowel Dysfunction)
شایعترین مشکل روده ای در MS، یبوست است، دیگر علایم می توانند بی اختیاری و فوریت دفع مدفوع باشند. علل مختلفی مانند بی تحرکی، تغذیه نامناسب، مایعات ناکافی و عوارض دارویی می توانند باعث روده نوروژنیک شوند و اصلاح این موارد به همراه دارو درمانی جزو درمان هستند
اختلالات جنسی (Sexual Dysfunction)
جزو عوارض نسبتا شایع در بین هر دو جنس و بیشتر با منشا درگیری مغزی می باشد و بعد از شرح حال و معاینات لازم، مشاوره روانشناسی، دارودرمانی و غیره می توانند کمک کننده باشد.
ترمور (Tremor)
لرزش دست یا ترمور می تواند در حالت استراحت، ثابت ماندن در پوزیشن خاص (posture) یا در حین فعالیت باشد. درمانهای توانبخشی شامل ابزارهای کمکی، دارودرمانی و اخیرا جراحی تالاموس و دستگاه تحریک کننده عمقی مغز به عنوان درمان مطرح هستند.
مطالب مرتبط: کلیک کنید