ام اس (۱) MS

Multiple Sclerosis

MS یک بیماری پیچیده، خودایمن، چندعاملی و معمولا پیشرونده است که در آن “میلین یا ماده سفید” اعصاب مرکزی (CNS) در مغز، ساقه مغز و نخاع به شکل پلاکهایی که طی یک روند التهابی درگیر می شوند. علت ایجادکننده نامشخص است ولی فاکتورهای ژنتیکی، تماس کم با نور آفتاب، کمبود ویتامین-د، سیگار، اضافه وزن (BMI>20) برخی عفونت های ویروسی (EBV و HHV) از عوامل دیگر موثر قلمداد می شوند.

شایعترین علت غیرترومایی ناتوان کننده بزرگسالان جوان (۲۰ تا ۴۰ سالگی) به خصوص در جنس مونث می باشد. شیوع این بیماری در قاره آمریکا، اروپا و اقیانوسیه بیشتر است.

این بیماران نیاز به مهارت و تجربه نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب)، فیزیاتریست (متخصص طب فیزیکی و توانبخشی)، کاردرمانگر، فیزیوتراپ و متخصصین دیگر رشته ها دارند.

شدت و نوع علایم در MS از فردی به فرد دیگر ممکن است کاملا متفاوت باشد. MS می تواند هر نوع علامت نورولوژیک (عصبی) مثل بی حسی و خواب رفتگی، درد، ضعف، سفتی عضلات (اسپاستیسیتی)، خستگی، اختلالات راه رفتن و تعادل، گفتاری، بینایی، بلع، خلق (مثل افسردگی)، جنسی، گوارشی، دفعی و ادراری را به شکل اولیه (مستقیم) و یا ثانویه (غیرمستقیم) نشان دهد و متخصص توانبخشی نقش فوق العاده مهمی در طول دوره بیماری MS از نظر بررسی و کنترل فعالیت های روزانه (ADL) و این علایم دارد.

MS به پنج زیرگروه تقسیم می شود:

عود کننده بهبود یابنده (Relapsing Remitting): این نوع شایعترین و بهترین زیرگروه MS می باشد. در این گروه شاید بدون درمان نیز ناتوانی چندانی باقی نماند.

پیشرونده ثانویه (Secondary Progressive): پاسخ به درمان مثل نوع اول مناسب است و بیماران با درمانهای دارویی و توانبخشی کمتر دچار ناتوانی می شوند.

پیشرونده اولیه (Primary Progressive): پیشرفت بدون بروز بهبودی است و به علت نداشتن حمله معمولا تغییرات MRI کمتر دیده می شود.

عود کننده پیشرونده (Progressive Relapsing): ناتوان کننده ترین زیرگروه است ولی کم شیوع

شعله ور (Fulminant): کم شیوع ترین زیرگروه است و به شکل حاد و حمله ای در عرض یکماه می باشد.

دیگر اختلالات دمیلینیزه (با آسیب میلین) که ممکن است با MS همراه باشند:

نوریت اپتیک (Optic Neuritis)

NO در اصل التهاب عصب چشمی است و می تواند اولین تظاهر MS به شکل کاهش دید و تاری دید یکطرفه ناگهانی باشد. این بیماران معمولا به استروئید (کورتون) وریدی کوتاه مدت به خوبی پاسخ می دهند. NO می تواند بدون درگیری در MRI باشد (clinical isolated syndromes) که در این صورت پیش آگهی بهتری خواهد داشت.

میلیت عرضی (Transverse Myelitis)

TM التهاب سطحی از نخاع و در اصل علایم به شکل بیماری قطع نخاعی می باشد ولی بدون سابقه تروما (ضربه) و معمولا به دنبال عفونت ویروسی و سریعا پیشرونده بروز می کند. درمان با استروئید وریدی (سولومدرول)، IVIG (ایمونوگلوبولین) و پلاسمافرز انجام می گردد ولی بهبود نسبی است. برخی از این بیماران در ادامه ممکن است تظاهری از MS باشند.

بیماری دویک (Devic’s Disease)

در اصل ترکیب TM و NO (نورومیلیت اپتیک NMO) بدون درگیری مغز در مراحل اولیه می باشد. درگیری نخاع معمولا در چند سطح می باشد.

سندرم ایزوله بالینی (Clinically isolated syndrome)

CIS حالتی است که آسیب عصبی با علایم درگیری آن در بیمار وجود دارد ولی MRI نرمال است.

سندرم ایزوله رادیولوژیک (Radiologically isolated syndrome)

RIS وضعیتی است که فرد هیچ علایمی دال بر MS ندارد ولی MRI مثبت است.

توجه: این دو سندرم در ادامه پتانسیل تبدیل به MS قطعی را دارند.

مطالب مرتبط: