استروئید (کورتیزون یا کورتیکواستروئیدها) یا همان کورتون (نام قدیمی)، ترکیباتی هستند که بطور طبیعی در بدن، توسط غده فوق کلیوی (آدرنال) تحت عنوان هورمون "کورتیزول" ترشح می شوند که باعث کاهش التهاب، مهار نسبی ایمنی بدن، ترشح هیستامین، تقسیم سلولی و ساخت DNA می شود.
داروهای استروئیدی توسط انسان و مشابه با "کورتیزول بدن" تحت عنوان "کورتیکواستروئید" جهت استفاده های متعددی در علم پزشکی و درمان بیماری های مختلف ساخته می شوند. این داروها با "استروئیدهای آنابولیک" (ساخته شده از تستوسترون و هورمون رشد) که در ورزشکاران بکار برده می شوند کاملا متفاوت هستند.
داروهای استروئیدی به شکل های مختلف (خوراکی، تزریقی، شیاف، اسپری بینی، قطره و پماد) بسته به نوع و شدت بیماری، قابل تجویز هستند. داروهای شایع که اکثر مردم با آنها آشنایی دارند شامل بتامتازون، دگزامتازون، هیدروکورتیزون، تریامسینولون، پردنیزولون و ... می باشند. این داروها مثل بقیه داروها و حتی مواد غذایی دارای عوارضی هستند که در صورت استفاده صحیح می توان آنها را به حداقل رساند.
توجه ۱: برای اینکه داروی استروئید باعث پوکی استخوان گردد باید شروط زیر را داشته باشد:
- مصرف سیستمیک دارو (غیر موضعی) مثل تزریق "وریدی" یا "عضلانی"، خوراکی، شیاف و اسپری تنفسی
- مصرف "دراز مدت" بیش از ۳ ماه و بطور مداوم
البته هر چه دوز دارو بیشتر باشد احتمال "کاهش تراکم استخوان" بیشتر خواهد بود.
توجه ۲: بنابراین پمادهای موضعی قطره ها و تزریق های موضعی، باعث "کاهش تراکم استخوان" نمی شوند و اکثر بیماران به غلط دچار چنین تصوری می باشند.
توجه ۳: در نتیجه تزریق های داخل و اطراف مفاصل، تاندون، لیگامان و عصب به هیچ عنوان باعث پوکی استخوان نمی شوند. فقط ممکن است قند خون را بطور "موقت و خفیف" افزایش دهد.
توجه ۴: تزریق "داخل مفصلی" را فقط "۳ بار در سال" مجاز به انجام هستیم و حداقل بین هر تزریق باید "۳ ماه" فاصله باشد. در غیر این صورت ممکن است برای مفصل مضر باشد.
توصیه های بعد از "تزریق داخل و یا خارج مفاصل":
- استراحت و کاهش حرکت مفصل یا تاندون مربوطه به "مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت". در صورتی که استراحت داده نشود ممکن است باعث پارگی تاندون یا آسیب غضروف مفصلی گردد.
- ماساژ یخ محل تزریق به مدت ۱۵ دقیقه بعد از تزریق (برای جلوگیری از التهاب موقت محل ورود سوزن یا واکنش موضعی به دارو).