سندرم تونل کارپ یا CTS
سندروم "تونل کارپ" یا "کانال مچ دستی" بیماری است که به علت گیرافتادگی و فشار بر روی عصب مدیان هنگام عبور از درون این کانال ایجاد میشود. این بیماری شایعترین نوروپاتی محیطی (آسیب عصب اندامی) در بدن انسان است. CTS دربین سنین ۳۰ تا ۶۰ سال بیشترین شیوع را دارد و در خانم ها، حدودا ۱۰برابر بیشتر بروز می کند.
CTS در بیماری دیابت، کم کاری تیروئید، بیماری های روماتیسمی و در حاملگی (بخصوص در سه ماهه سوم)، شایعتر است. علل زمینه ای دیگر شامل اثر فشاری یک تومور، کیست و یا استخوان بدجوش خورده در مچ دست، تورم تاندون های خم کننده انگشتان و غلاف اطراف آنها در اثر کارهای مکرر هستند.
آناتومی
در مچ دست مجرا و تونلی وجود دارد که به آن کانال کارپ میگویند. در یک طرف این تونل استخوانچه های مچ دست بترتیبی قرار گرفته اند که شکل یک قوس را بوجود می آورند و روی این قوس یا هلال یک رباط یا نوار بافتی محکم متصل شده که به آن رباط عرضی مچ دست (Transverse carpal ligament) می گویند. از داخل کانال ایجاد شده، ۹ تاندون و یک عصب مدیان عبور می کند.
عصب مدین (median nerve) یک عصب حسی و حرکتی است و در کف دست به شاخه هایی تقسیم شده و حس کف دستی انگشتان شست، سبابه، میانی و نیمه خارجی انگشت انگشتری (چهارم) و همچنین حرکات عضلات ناحیه تنار (شست) را تامین می کند.
علائم
بی حسی، گزگز و مورمور، حالت خواب رفتگی، درد، احساس تورم دست و انگشتان بخصوص در سه انگشت شست، اشاره، انگشت وسط، اختلال خواب و در موارد پیشرفته ضعف عضلانی، تحلیل عضلات تنار(شکل زیر)، اشکال در انجام حرکات ظریف مثل گرفتن سوزن یا بستن دگمه و بعضا شکایت از افتادن اجسام از دست، در این بیماران دیده می شود و حتی ممکن است علایم حسی مثل درد و گزگز کاملا از بین بروند.
علایم معمولا در شب و هنگام گرفتن تلفن در دست بدتر ولی با تکان دادن دست ها (flick sign) بهتر می شوند. درگیری اغلب دوطرفه است و دست غالب را شدیدتر و زودتر درگیر می کند.
توجه: موارد ذکر شده در بالا، علایم و نشانه های تیپیک این بیماری هستند ولی ممکن است شکایت بیمار، احساس ناخوشایند و درد در کل دست و حتی درد انتشاری به بازو یا شانه باشد.
تشخیص
بر اساس شرح حال و معاینه دقیق بیمار است و تشخیص هر چه سریعتر، باعث درمان به موقع و ترمیم کامل تر عصب بدون ایجاد عوارض و نیاز به عمل می شود.
در صورتی که علایم بیمار تیپیک نباشد یا شک به بیماری های دیگر یا همراهی آنها مثل درگیری ریشه های اعصاب گردن (رادیکولوپاتی) در زمینه بیرون زدگی دیسک و آرتروز، دنده گردنی با درگیری اعصاب، نوروپاتی های دیگر مثل آسیب عصب مدین در نزدیک آرنج، آسیب عصب اولنار و رادیال، التهاب تاندون ها و مفاصل، بیماری های مغز و نخاع (اعصاب مرکزی) مثل MS، بهترین گزینه "تست نوار عصب و عضله" است که توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی انجام می شود.
درمان
در ابتدا درمان طب فیزیکی و غیرجراحی است.
- دارو درمانی (درمان ترکیبی درد نوروپاتیک و غیر نوروپاتیک)،
- استفاده از مچ بند آتل دار بدون شست (wrist splint)، در زمان خواب شبانه و ترجیحا در کل مدت روز به مدت ۶ تا ۱۲ هفته
- اصلاح فعالیت های روزمره و شغلی (پرهیز از انجام حرکات تکراری، مشت کردن محکم یا مکرر و ورزشهای تقویتی شدید)
- ورزش درمانی
- کاهش وزن (بالا بودن وزن احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپ را بیشتر می کند)
- طب سوزنی، فیزیوتراپی، لیزرتراپی
- در صورت عدم پاسخ مناسب به درمان های اولیه، تزریق استروئید (کورتون) می تواند بسیار مفید باشد. لازم به ذکر است که این تزریق حساس حتما باید توسط متخصص ماهر انجام بگیرد.
- درمان جراحی (CTR) فقط در موارد زیر توصیه می شود:
- عدم پاسخ مناسب به درمان های غیرجراحی
- درگیری شدید عصب در تست نوار عصب و عضله
- درگیری شدید در معاینه مثل ضعف پیشرونده یا تحلیل و لاغر شدن عضلات شست
- وجود ضایعه فشاری مشخص روی عصب مثل کیست
مطالب مرتبط: